Aliağa'da Gemi Sökümünün Çevresel ve Sağlık Etkileri

Gemi Söküm Endüstrisi ve Çevresel Sağlık Sorunları: Aliağa Örneği

Gemi söküm endüstrisi, iş kazaları, ölüm oranları, çevre kirliliği ve toksik maddelere maruziyet gibi çeşitli sağlık ve çevre sorunlarına yol açmaktadır. Türkiye'nin İzmir iline bağlı Aliağa ilçesinde yürütülen gemi söküm faaliyetleri, uzun yıllardır çevresel ve işçi hakları ihlalleri ile gündemdedir. Brüksel merkezli NGO Shipbreaking Platform tarafından yayınlanan ve güncel veriler içeren "Türkiye’de Gemi Geri Dönüşümü" başlıklı rapor, bu sorunları detaylı bir şekilde ele almaktadır. Raporda, Aliağa'daki 22 gemi geri dönüşüm tesisinin faaliyetleri incelenmiş ve yedi ana bölümde çeşitli sorunlara dair veriler sunulmuştur.

Çevresel ve İşçi Sağlığı Sorunları

Raporun en önemli bulgularından biri, gemi söküm işlemlerinin çevresel etkileri ve işçi sağlığı üzerindeki olumsuz etkileridir. Aliağa'daki gemi söküm tesislerinde, her yıl onlarca asbestli geminin söküldüğü ve bu süreçte asbest ile diğer toksik maddelere maruz kalan işçilerin sağlık sorunları yaşadığı belirtilmiştir. Ayrıca, çevre kirliliği ve tehlikeli atıkların yanlış yönetimi gibi sorunlar da raporda vurgulanmıştır. Özellikle asbest, Türkiye’de en fazla tartışılan çevre kirliliği kaynaklarından biridir ve endüstriyel anlamda en ciddi risk, gemi söküm sanayisinde ortaya çıkmaktadır.

 Erozyon ve Morfolojik Değişiklikler

Aliağa'daki gemi söküm faaliyetleri, kıyı şeridinde erozyon ve morfolojik değişikliklere neden olmaktadır. Uydu görüntüleri, kıyı alanındaki gemi ve platformların karaya çekilmesi ve dolgu/kazı çalışmalarından kaynaklanan değişiklikleri ortaya koymuştur. Kıyı şeridinin yıpranmış bir görünüme büründüğü ve sürekli olarak erozyona uğradığı tespit edilmiştir. Beton zeminlerin yapısal bütünlüğü ve kirliliği tutma kabiliyeti hakkında soru işaretleri bulunmakta; bazı alanlarda beton zeminin eksik olduğu ve bu durumun toprak kirlenmesi riskini artırdığı belirtilmektedir.

Yetersiz Denetim ve Hukuki Çerçeve

Raporda, Aliağa’daki gemi söküm tesislerinin çevre lisansından ve ÇED sürecinden muaf olduğu vurgulanmaktadır. Bu durum, büyük bir çevresel denetim boşluğu yaratmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın verdiği izinlerin hangi kriterlere göre kontrol edildiği açık değildir. Bakanlıkların yürüttüğü izin süreçleri ve verdiği izinlerin kâğıt üzerinde kaldığı, gerçek bir değerlendirme içermediği belirtilmektedir. Ayrıca, gemi söküm faaliyetlerini denetleyecek ve standartlaştıracak hukuksal bir çerçeve bulunmamaktadır.

### Atık Yönetimi ve Asbest Sökümü

Asbest yönetimi, büyük bir sorun olarak raporda yer almaktadır. Resmi belgelerde asbest söküm miktarları hakkında çelişkiler bulunmakta ve işçilerin eğitimsiz şekilde asbest söktüğü ifade edilmektedir. İşçiler, gemi atıklarının sadece küçük bir kısmının toplandığını, geri kalanının ise ya gömüldüğünü ya da yakıldığını belirtmiştir. Fırtınalı havalarda, atıkların denize döküldüğü ve metal parçaların da denize atıldığı ifade edilmiştir.

 Sonuç

Rapor, Aliağa’daki gemi söküm faaliyetlerinin çevre ve halk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. Gemi söküm tesislerinin çevresel yönetim ve işçi sağlığı açısından karşılaştığı sorunlar, ciddi reformlar ve denetim mekanizmalarının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Özellikle asbest ve tehlikeli atık yönetimi konusunda daha sıkı düzenlemeler ve etkili denetimlerin hayata geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.