Büyük Orman Yangınlarının Artışı ve Küresel Etkileri

Son yıllarda dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşanan büyük orman yangınları, milyonlarca hektarlık alanı yok ederek, binlerce insanın evlerini terk etmesine neden olmuştur. İklim değişikliğinin neden olduğu aşırı sıcaklıklar, uzun süreli kuraklıklar ve şiddetli rüzgarlar, yangınların hem sıklığını hem de şiddetini artırarak kontrol altına alınmalarını zorlaştırmaktadır. Bu makalede, farklı kıtalarda yaşanan büyük orman yangınları incelenerek, iklim değişikliğinin bu afetler üzerindeki etkileri değerlendirilecektir.

Orman Yangınları ve Etkileri

Son yıllarda yaşanan orman yangınları, yalnızca insan yaşamını değil, aynı zamanda ekosistemleri, biyoçeşitliliği ve hava kalitesini de ciddi şekilde etkilemiştir. Avustralya, Rusya, Amerika, Amazon, Avrupa ve diğer bölgelerde meydana gelen yangınlar, küresel ölçekte çevresel yıkıma yol açmıştır.

1. Avustralya: Kara Yaz Yangınları

   2019'un sonlarından 2020'nin başlarına kadar süren ve "Kara Yaz" olarak adlandırılan Avustralya yangınları, dünya tarihindeki en büyük orman yangınlarından biri olarak kaydedilmiştir. Yaklaşık 24 milyon hektarlık alan kül olurken, 3.500'den fazla ev yok olmuş ve milyonlarca hayvan telef olmuştur (Avustralya Ulusal Doğal Afet Düzenlemeleri Kraliyet Komisyonu, 2020).

2. Rusya: Sibirya Yangınları

   2021'de Rusya'nın Sibirya bölgesinde çıkan yangınlar, yaklaşık 18 milyon hektar alanı etkilemiştir. Yangınlardan çıkan yoğun duman Kuzey Kutbu'na kadar ulaşarak küresel hava kirliliğini artırmıştır. Ayrıca Yakutistan bölgesinde çıkan yangınlarda 331 bin hektar alan kül olmuştur. Rusya'nın 20 bölgesinde 222 yangınla mücadele edilmiştir.

3. Amazon: İklim İçin Kritik Yangınlar

   2019 ve 2020'de Amazon Ormanları'nda çıkan yangınlar, 2.2 milyon hektarlık alanı etkileyerek iklim değişikliğiyle mücadelede kritik bir role sahip olan bu bölgeyi olumsuz etkilemiştir. Amazon yangınları, bölgedeki ekosistemde büyük yıkıma neden olmuştur.

4. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada

   ABD'nin California eyaleti, her yıl büyük orman yangınları ile karşı karşıya kalmakta olup, 2020'de son 10 yılın en büyük yangın felaketlerinden birini yaşamıştır. Aynı dönemde Kanada'da 10 milyon hektardan fazla ormanlık alan yok olmuş, 155 binden fazla kişi yangınlar nedeniyle tahliye edilmiştir.

5. Avrupa: İtalya, Yunanistan ve İspanya

   Avrupa'da İspanya, Yunanistan ve İtalya, son yıllarda büyük orman yangınlarıyla mücadele etmiştir. İspanya, 2022'de 300 bin hektardan fazla alanın yangınlardan etkilenmesiyle tarihinin en yıkıcı yangınlarından bazılarını yaşamıştır. Yunanistan'da ise 2021'de büyük yangınlar yaklaşık 130 bin hektar ormanlık alanı kül etmiştir.

6. Türkiye: 2021 Orman Yangınları

   Türkiye, 2021 yılında Temmuz ve Ağustos aylarında tarihinin en büyük orman yangınlarından bazılarını yaşamıştır. Türkiye'nin güney ve batı sahil şeridindeki yangınlar, 150 binden fazla hektarlık alanı etkilemiş ve bu bölgelerdeki ekosistemlerde kalıcı zararlara yol açmıştır. Muğla, Antalya, Adana, Mersin ve Osmaniye başta olmak üzere çok sayıda ilde çıkan yangınlar nedeniyle birçok yerleşim alanı tahliye edilmiş, 8 kişi hayatını kaybetmiş ve binlerce hayvan telef olmuştur.  

   Mücadele Çabaları ve Uluslararası Yardım

   Türkiye, yangınlarla mücadelede hem ulusal hem de uluslararası destek almıştır. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamalara göre, yangın söndürme çalışmalarına 12 ton su alma ve atma kapasitesine sahip Be-200 Amfibik Yangın Söndürme Uçağı, 42 helikopter ve 11 uçaktan oluşan toplam 53 hava aracı katılmıştır. Ayrıca, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) yangın bölgelerindeki vatandaşların güvenliğini sağlamak amacıyla 3.583 kişiyi tahliye etmiştir. Türkiye'nin yangınla mücadelede uluslararası işbirliğine olan ihtiyacı, komşu ülkelerle olan ilişkilerinde de önemli bir rol oynamıştır. Türkiye, Yunanistan'daki büyük yangınlara yardım eli uzatarak, bu ülkeye yangın söndürme uçakları ve ekipman desteği sağlamıştır.

7. Balkanlar: Bulgaristan ve Kuzey Makedonya

   Bulgaristan ve Kuzey Makedonya gibi Balkan ülkeleri de son dönemde orman yangınlarıyla mücadele etmektedir. Özellikle Bulgaristan'ın Türkiye sınırına yakın bölgelerinde çıkan yangınlar, geniş alanların zarar görmesine neden olmuştur.

İklim Değişikliğinin Yangınlar Üzerindeki Etkisi

İklim değişikliği, sıcaklıkların artması, uzun kuraklık dönemleri ve aşırı rüzgarlar gibi faktörlerle orman yangınlarının hem sıklığını hem de yoğunluğunu artırmaktadır. Yangınların ekosistemler üzerindeki kalıcı etkileri, biyoçeşitlilik kaybı, toprak erozyonu ve hava kalitesinde bozulma gibi geniş çaplı sorunlara yol açmaktadır. Bu yangınlar, ayrıca iklim değişikliğini hızlandıran karbon emisyonlarına da katkıda bulunarak, bir kısır döngü yaratmaktadır.

Sonuç

Büyük orman yangınları, küresel bir çevresel kriz olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yangınların etkilerinin azaltılması için küresel işbirliği, etkili yangın yönetimi stratejileri ve iklim değişikliğiyle mücadele konularında acil önlemler alınması gerekmektedir. Orman yangınları sadece lokal bir afet olmaktan öte, küresel ekosistemler ve iklim üzerinde geniş çaplı etkiler yaratmaktadır. Dolayısıyla, bu yangınlarla mücadelede uluslararası işbirliğinin artırılması, yangınlara karşı daha dayanıklı orman yönetimi uygulamalarının benimsenmesi ve iklim değişikliğiyle mücadele çabalarının yoğunlaştırılması kritik önem taşımaktadır.