Filistin Elimizden Nasıl Çıktı?

Filistin, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak yaklaşık 400 yıl boyunca yönetilmiştir. Ancak, 20. yüzyılın başlarında bölgedeki jeopolitik dinamikler, I. Dünya Savaşı ve büyük güçlerin çıkar çatışmaları nedeniyle Osmanlı'nın elinden çıkmıştır. Filistin'in Osmanlı'dan nasıl çıktığına dair süreç şu şekilde özetlenebilir:

1. I. Dünya Savaşı (1914-1918) ve Osmanlı'nın Zayıflaması

Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın başını çektiği İttifak Devletleri'nin yanında savaşa katıldı. Savaşın ilerlemesiyle birlikte, Osmanlı'nın kontrolündeki topraklar, özellikle Ortadoğu'da ciddi bir tehdit altına girdi. İngiltere ve müttefikleri, Osmanlı'nın kontrolündeki toprakları ele geçirmek için yoğun askeri harekâtlara başladı.

2. 1916 Sykes-Picot Anlaşması

İngiltere ve Fransa, Osmanlı topraklarının geleceğini kendi çıkarlarına göre düzenlemek amacıyla 1916'da gizli bir anlaşma olan Sykes-Picot Anlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşmaya göre, Ortadoğu’daki Osmanlı toprakları, savaştan sonra İngiltere ve Fransa arasında paylaştırılacaktı. Filistin, bu anlaşmada uluslararası bir yönetim altında bırakılmak üzere planlandı, ancak savaş sonrasındaki gelişmeler bu planı değiştirdi.

3. 1917 Balfour Deklarasyonu

İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, 1917'de Yahudi halkının Filistin’de bir "ulusal yurt" kurmasını destekleyen Balfour Deklarasyonunu yayımladı. Bu, Filistin’de Siyonist hareketin güç kazanmasına zemin hazırladı ve ileride Araplar ile Yahudiler arasında büyük çatışmalara neden olacak bir unsur haline geldi.

4. İngilizlerin Filistin'i İşgali

1917’de General Edmund Allenby komutasındaki İngiliz birlikleri, Osmanlı ordusunu yenerek Kudüs'ü ele geçirdi. İngiltere, Filistin’de Osmanlı yönetimine son verdi ve bölgeyi fiilen işgal etti. Savaşın sonunda, Filistin, İngiliz kontrolü altına girdi.

5. Sevr Anlaşması (1920)

I. Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile Müttefik Devletler arasında imzalanan Sevr Anlaşması, Filistin’in İngiliz mandası altına girmesini öngördü. Ancak bu anlaşma Osmanlı tarafından hiçbir zaman uygulanmadı.

6. 1920 San Remo Konferansı ve Filistin Mandası

1920’de yapılan San Remo Konferansı'nda, Filistin'in İngiliz manda yönetimi altında kalmasına karar verildi. Bu manda sistemi, Milletler Cemiyeti tarafından 1922’de resmen onaylandı. Böylece, Filistin üzerindeki Osmanlı hakimiyeti sona ermiş ve İngiltere'nin yönetimi resmileşmiş oldu.

7. Lozan Anlaşması (1923)

Türkiye Cumhuriyeti ile Müttefik Devletler arasında imzalanan Lozan Antlaşması ile Osmanlı'nın tüm Ortadoğu'daki toprakları üzerindeki haklarından resmen vazgeçildi. Böylece, Filistin'in Osmanlı İmparatorluğu'ndan tamamen ayrılması ve İngiliz kontrolüne geçişi hukuki olarak da onaylandı.

 Sonuç

Filistin, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşta yenilmesi ve İngiliz işgali sonucunda Osmanlı’dan çıkmıştır. İngiliz mandası altında kalması, bölgenin siyasi yapısını tamamen değiştirmiş ve ilerleyen yıllarda Filistin sorununun temel taşlarını oluşturmuştur. Siyonist göçler ve Arap direnişleri, Filistin’in tarihindeki en önemli çatışmaların zeminini hazırlamıştır.