Gemi Söküm Endüstrisi Kıyı Ekosistemine Zarar Veriyor.

Özet:
Gemi söküm endüstrisi, ekonomik kazançların ön planda olduğu, ancak ekolojik ve insani maliyetlerin genellikle göz ardı edildiği bir sektördür. Bu çalışma, sermayenin kıyı ekosistemlerine verdiği zararların yanı sıra, iş cinayetleri, yaralanmalar ve meslek hastalıkları gibi insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini incelemektedir. Gemi söküm tesislerinde çalışan işçilerin mağduriyeti, genellikle tehlikeli koşullarda ve yetersiz güvenlik önlemleri altında çalışmak zorunda kalmaları ile daha da derinleşmektedir. Bu araştırma, hem ekosistem hem de insan sağlığına yönelik tehditleri ortaya koymayı ve bu alandaki düzenlemelerin eksikliklerine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Gemi söküm, iş cinayetleri, kıyı ekosistemi, meslek hastalıkları, sermaye

1. Giriş

Gemi söküm endüstrisi, dünya genelinde yoğun talep gören bir faaliyet olmasına rağmen, hem çevresel hem de insani maliyetleri oldukça yüksek bir sektördür. Bu makalede, sermayenin gemi söküm süreçleri üzerinden kıyı ekosistemine verdiği zararlar ve bu sektörde çalışan işçilerin maruz kaldığı iş cinayetleri, yaralanmalar ve meslek hastalıkları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

2. Gemi Söküm Endüstrisinin Ekosistem Üzerindeki Etkileri

Gemi söküm tesisleri genellikle gelişmekte olan ülkelerin kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Bu tesisler, gemilerin çelik ve metal parçalarının sökülmesi sırasında büyük miktarda zehirli atığın çevreye salınmasına yol açmaktadır. Özellikle asbest, ağır metaller (örneğin kurşun, cıva) ve yağ gibi zararlı maddeler deniz ekosistemine doğrudan karışarak ciddi çevresel tahribata yol açmaktadır. Deniz canlılarının yaşam döngüsü bu kirlilikten etkilenmekte, balıkçılık ve kıyı turizmi gibi yerel ekonomik faaliyetler de zarar görmektedir.

Sermayenin Rolü: Gemi söküm endüstrisindeki sermaye sahipleri, kâr maksimizasyonu amacıyla çevresel etkileri görmezden gelme eğilimindedir. Çevre koruma standartlarına yeterince uyulmadığı durumlarda, kıyı ekosistemlerinde kalıcı hasarlar meydana gelmekte ve bu hasarlar zamanla daha geniş alanlara yayılmaktadır.

3. İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı

Gemi söküm tesislerinde çalışan işçiler, büyük oranda yetersiz güvenlik önlemleri ve riskli koşullar altında çalışmaktadır. Bu durum, iş cinayetleri ve ağır yaralanmaların yanı sıra uzun vadede ciddi meslek hastalıklarına yol açmaktadır.

3.1. İş Cinayetleri ve Yaralanmalar

Gemi söküm sırasında, işçilerin en sık maruz kaldığı tehlikeler arasında ağır parçaların düşmesi, patlamalar, yüksekten düşme ve kesici aletlerle yaralanmalar yer almaktadır. Tehlikeli çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin yetersizliği nedeniyle her yıl çok sayıda işçi hayatını kaybetmekte ya da ağır şekilde yaralanmaktadır.

3.2. Meslek Hastalıkları

Gemi sökümde kullanılan malzemeler ve çalışma koşulları, işçilerin ciddi meslek hastalıklarına yakalanma riskini artırmaktadır. Özellikle asbeste maruz kalma sonucu mesothelioma gibi kanser türleri, cıva zehirlenmesi ve solunum yolu hastalıkları bu sektörün en yaygın hastalıkları arasındadır. Ayrıca sürekli fiziksel efor ve ağır iş yükü, işçilerin kas-iskelet sistemi bozukluklarına ve kronik ağrılara yol açmaktadır.

4. İşçilerin Mağduriyeti ve Sosyal Güvence Eksikliği

Gemi söküm işçilerinin büyük bir kısmı düşük ücretler karşılığında, güvencesiz çalışma koşulları altında çalışmaktadır. Çoğu zaman sosyal güvenlik sistemlerine erişimleri sınırlı olup, iş kazaları ya da hastalıklar durumunda yeterli sağlık hizmetine ulaşamamaktadırlar. Ayrıca işçilerin büyük çoğunluğu sendikasızdır, bu da hak taleplerinde bulunmalarını zorlaştırmaktadır.

5. Mevzuat ve Denetim Yetersizliği

Gemi söküm sektöründe çevresel ve iş güvenliği standartlarını düzenleyen uluslararası normlar olmasına rağmen, bu düzenlemeler genellikle etkili bir şekilde uygulanmamaktadır. Denetim mekanizmalarının zayıf olması, şirketlerin kâr elde etmek amacıyla bu normları göz ardı etmelerine neden olmaktadır. Bu da hem çevre hem de işçi sağlığı açısından ciddi tehditler yaratmaktadır.

6. Sonuç ve Öneriler

Bu araştırma, gemi söküm endüstrisinin hem kıyı ekosistemine hem de işçilerin sağlığına yönelik olumsuz etkilerini detaylı bir şekilde ortaya koymuştur. Sermayenin kâr amacıyla çevresel ve insani maliyetleri göz ardı ettiği bu sektörde, daha güçlü düzenlemelere ve denetimlere ihtiyaç olduğu açıktır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki denetim süreçlerinin sıkılaştırılması, işçilerin güvenliğinin artırılması ve çevre dostu söküm yöntemlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Öneriler:

1. Çevresel denetimlerin artırılması: Gemi söküm tesislerinin çevresel etkilerinin düzenli olarak denetlenmesi ve çevreyi koruma önlemlerinin sıkı bir şekilde uygulanması.
2. İşçi sağlığı ve güvenliği standartlarının iyileştirilmesi: İşçilerin güvenlik önlemlerine uygun koşullarda çalışmasını sağlayacak uluslararası iş güvenliği standartlarının zorunlu hale getirilmesi.
3. Sosyal güvenlik sistemlerinin geliştirilmesi: Gemi söküm işçilerinin sosyal güvenceye erişimini artıracak politikaların hayata geçirilmesi ve işçilerin sendikal haklarının korunması.

Kaynakça

• Greenpeace, “Shipbreaking: A Hazardous Waste Stream,” 2019.
• UNCTAD, “Review of Maritime Transport,” 2020.
• ILO, “Safety and Health in Shipbreaking: Guidelines for Asian Countries and Turkey,” 2015.