Sümer'de İşlenen Cinayet: Tarihin İlk Yazılı Mahkeme Kararı

3870 yıl önce Sümer’in Nippur kentinde bir cinayet işlendi. Bir berber, bir bahçıvan ve mesleği bilinmeyen bir kişi, aralarında husumet bulunan bir memuru öldürdüler. Cinayet sonrasında, bu üç kişi öldürdükleri memurun karısına giderek olayı anlattılar. Ancak kadın, sessiz kalmayı tercih etti ve yetkililere durumu bildirmedi. Olay kısa süre sonra duyuldu ve suçlular mahkemeye çıkarıldı.

Nippur’da kurulan 11 kişilik mahkeme heyetinin 9 üyesi, sadece katillerin değil, cinayeti yetkililere bildirmeyen kadının da cezalandırılması gerektiğini savundu. Ancak heyetin 2 üyesi, kadının ne cinayete azmettirdiğini ne de bedenen katıldığını belirterek suçsuz sayılması gerektiğini savundu. Bu iki üye, diğerlerine de görüşlerini kabul ettirmeyi başardılar. Zaten öldürülen memur, karısına karşı ilgisiz davranıyor ve sorumluluklarını yerine getirmiyordu. Bu gerekçelerle mahkeme, cinayeti işleyen üç adamın ölümle cezalandırılmasına, kadının ise serbest bırakılmasına karar verdi.

Bu olay, tarihte bilinen ilk yazılı mahkeme kararıdır ve Nippur'da bulunan bir tablet sayesinde günümüze ulaşmıştır. Karakterlerin isimleri de tablette şu şekilde belirtilmiştir: 

• Katil Berber: Nanna-sing
• Katil İşsiz: Lu-Sin
• Katil Bahçıvan: Enlil-ennam
• Öldürülen Memur: Lu-İnnanna
• Ölenin Karısı: Nindada
• Kral: Ur-Ninurta
• Mahkeme: Nippur Kurulu
• Kadını Savunan Üyeler: Şu-Lilum ve Ubar-Sin

Bu ilginç kararı, tableti bulan ve çözen uzmanlar, Pennsylvania Üniversitesi Hukuk Dekanı O. J. Roberts'a danıştıklarında, günümüz mahkemelerinin de benzer bir karar vereceği sonucuna ulaşmışlardır. Bu olay, adaletin zamana bağlı olarak değişmeyen bir ilke olduğunu göstermektedir.

1950 yılında çekilen "12 Öfkeli Adam" filmi de bu konuyu ele alarak günümüze taşımıştır. Bu hikâye, Sümer uygarlığının adalet anlayışını ve insanlık tarihindeki ilk yazılı mahkeme kararını gözler önüne serer.

---

Kaynak:

Tarih Sümer’de Başlar, Samuel Noah Kramer  

*Çeviri:* Muazzez İlmiye Çığ