Tabae Antik Kenti: Kayalara Yerleşmiş Bir Tarih Hazinesi

Denizli-Muğla karayolunun 78.km'sinde bulunan Tabea, doğal bir kalegörünümündedir. Şimdiki Kale İlçesinin 1 km.kadar güney batısında yeralır.30 yıl öncesine kadar eski kale üzerinde iskan sürmekteydi.Tabea, Büyük İskender'den sonra Anadolu'da kurulan kent devletlerindendir. Tabea, Helenistik dönemden günümüze kadar kesintisiz bir yerleşime sahne olmuştur. Antik dönemde kendi adına sikke bastırmıştır. Sikkeler önceleri gümüş daha sonra bronz olarak basılmıştır.Akropoldeki belli başlı yapılar şunlardır:

https://youtu.be/38t-Rd0Vfcc?si=fygG9RKeQCewPnaYKent Antik Çağ’da kendi adına sikke bastırmış. Sikkeler önceleri gümüş, daha sonra bronz olarak basılmış.

Burası maneviyatı yüksek bir yer. Hristiyanlık için çok önemli olan, tüm Hristiyan âleminin bir araya geldiği ve önemli dini konuların konuşulup tartışıldığı İznik Konsülü’ne buradan temsilci gönderilmiş. Ibn Battuta’nın seyahatnamesinde yazdığına göre Rum diyarının ilk Müslümanı kabul edilen Suheyb-i Rûmî’nin burada yaşadığı sanılıyor.
Şehrin üzerine kurulduğu kaya oluşumları su değdikçe kırılıp kopmuş, şehir de bu nedenle küçülmeye başlamış. Veba salgını da yayılınca şehir terk edilip bugünkü Kale kasabasının olduğu yere taşınmış. Ancak bu taşınma sırasında köylüler evlerini, camiyi, tüm taşları sökerek yeni yerleşime götürmüşler. Bu nedenle Tabae’de günümüzde kalıntı yok denecek kadar az, ev kalıntısı ise hiç yok.

Tabae Antik Kenti'nin tarihini ve evrimini anlatan bu metin oldukça detaylı ve zengin bir bilgi içeriyor. Özellikle kentin ismi üzerine yapılan etimolojik analiz ve yerel kaynaklardan gelen bilgiler, tarihsel bağlamda Tabae'nin önemini ve gelişimini anlamamıza yardımcı oluyor. Metinde ayrıca antik kalıntılar ve Osmanlı dönemi üzerinde de bilgiler bulunmakta.

Tabae'nin, kaya üzerine kurulu bir kale şehri olduğu ve bu sebeple "Taba" kelimesinin "kaya" anlamına geldiği belirtiliyor. Ayrıca "maiyetindekiler, bağlı olan insanlar" anlamına da geldiği için, krala bağlı insanlar veya kralın maiyetindekiler olarak yorumlanabilir. Metinde ayrıca kentin antik dönemden günümüze kadar kesintisiz bir yerleşim sahnesi olduğu, hatta altın sikke basıldığı bilgisi verilmekte.

Osmanlı döneminde Tabae'nin, Menteşe Beyliği'nin önemli kentlerinden biri olduğu ve kentte 300 ev, 5 mahalle, cami, han, hamam gibi yapılar bulunduğu anlatılıyor. Ancak Cumhuriyet döneminde terkedilmesiyle birlikte, günümüzde sadece birkaç yapıya rastlanıyor ve kazı çalışmaları yeterli ödenek bulunmadığı için sınırlı kalıyor.

Bu tür tarihi metinler, bir yerin geçmişine ışık tutarak o coğrafyanın kültürel ve tarihsel mirasını korumamıza ve anlamamıza yardımcı olur. Tabae'nin geçmişi ve dönemsel değişimleri üzerine daha fazla bilgi edinmek için yerel araştırmacılar ve tarihçilerle işbirliği yapılabilir veya daha fazla kaynak incelenebilir.

Tabae Antik Kenti nerededir? Tabae Antik Kenti’ne nasıl gidilir?

Antik kent Denizli-Muğla karayolunun 78. km’sinde, Kale ilçesinin 1 km güneybatısında yer alıyor.

Roma döneminde inşa edilen köprüden sadece küçük araçlar geçebiliyor.

Köprü

Kayalara Oyulmuş Tahıl Ambarı

Halk kayaların içinde tahıllarını muhafaza etmiş.

Kayalara oyulmuş tahıl ambarı

Cevher Paşa Camisi

Cami 13. yüzyılda Cevher Paşa tarafından yaptırılmış, kalem işleri 19. yüzyıla tarihleniyor.

Tabae Antik Kenti – Cevher Paşa Camisi

Bu cami antik kentten günümüze korunarak ulaşan tek yapı.

Cevher Paşa Camisi

Caminin muhteşem bir işçiliği var. İçinde diğer camilerden farklı olarak Hz. Fatma ve Hz. Hatice’nin ismi yazıyor.

Cevher Paşa Cami :
Denizli-Muğla karayolu güzergahındaki Tabae Ören Yeri içinde bulunan Cevher Paşa Camii dikdörtgen planlı,kuzey tarafında son cemaat yeri,kuzeybatı köşesinde minaresi yer almaktadır.

Harimin doğu ve batı duvarında dörder,güney ve kuzey tarafında ikişer pencere açılmıştır. Dikine dikdörtgen formlu pencerelerin etrafı kesme taşla çevrelenmiş olup,üzeri sağır kemerle dekore edilmiştir. Son cemaat yerinin kuzey batısına bitişik minarenin kürsü kısmı yüksek tutularak caminin çatı seviyesine getirilmiştir. Kesme taşla kaplı minarenin birinci şerefesinin üzerindeki petek kısmından itibaren eski yıllarda yıkılmış olduğundan üzeri metal külahla örtülerek bodur bir minare görünümü kazandırılmıştır.
Caminin haremi dörder adet ahşap iki sütun sırasıyla üç sahına ayrılmıştır. Sütunların üzerine antik kompozit başlıklar yapılarak kalem işi teknikle boyanmıştır. Harimin kuzey bölümünde ise altı adet ahşap sütunun taşıdığı mahfil yer alır. Bu sütunlar da harimin diğer sütunları gibi dekore edilmiştir.

Mihrabı niş şeklinde olup içinde dökümlü perde ve ortada mizan terazisi işlenmiştir. Mihrabın üzerinde ise bitkisel motifli üçgen alınlık oluşturulmuştur. Harimin duvarlarında kare ve daire şeklinde boya ile panolar oluşturulmuş,içi yazı ve bitkisel geometrik desenlerle süslenmiştir.
Son cemaat yerinde altı adet ahşap sütun dizisi yer alır. Sonradan dışa karşı kapatılmıştır. Son cemaat yerinin iki tarafından ahşap merdivenle mahfile geçiş sağlanır. Son cemaat yerinden harime yuvarlak kemerli bir giriş kapısından geçilir. Kapının üzerindeki yazı bandında Hicri 1235 tarihi okunmaktadır. Bundan başka duvarlarda yazı panoları oluşturulmuştur.

Yapının üzeri kırma çatıyla örtülü olup Marsilya kremidi ile kaplanmıştır. Orijinal örtüsü düz dam örtü olmasına rağmen daha sonraki yıllarda kırma çatı yapılarak yapının korunması sağlanmıştır. Ancak Eski Kale yerleşiminin başka yere taşınması nedeni ile cami uzun süre kullanılmadığı ve bakımının yapılmadığından çatısında büyük açıklıklar oluşmuştur. Osmanlı döneminde 19 yy. batılılaşma sürecinde yapılan ahşap destekli kalem işi süslemeli camilerden olan Cevher Paşa Camii çatısının yenilenmemesi halinde yapının içindeki tahribat her geçen gün artmaktadır.

Cevher Paşa Camisi

Pazar Yeri Camisi

Pazar Yeri Camisi’nin 1841 yılında yapıldığı, 1867-1868 yıllarında onarıldığı sanılıyor. Köylüler camiyi tamamen sökmüşler ama minaresinin koruyucu melekleri olduğuna inandıklarından ve üzerlerine kötü enerji çekmekten korktuklarından minareyi bırakmışlar.

Pazar Yeri Camisi

Osmanlı Hamamı

Osmanlı dönemine tarihlenen hamam hem erkekler hem kadınlar tarafından kullanılmış. Erkeklerin ve kadınların hamamı kullanmak için belirlenen günleri varmış.

Osmanlı Hamamı

Roma Hamamı

Roma dönemine tarihlenen hamamın kuzeydoğusunda ana kayaya oyulmuş 5 niş, kuzeybatısında 3 niş yer alıyor. Diğer antik kentlerde kayaya oyulan bir hamam örneği yok.

Tabae Antik Kenti – Roma Hamamı

Sarnıç

Sarnıç Roma dönemine tarihleniyor.

Çeşme

Çeşmenin 19. yüzyılda Osmanlı döneminde yapıldığı sanılıyor.

Çeşme

KAYAYA OYULMUŞ NİŞLİ BİNA
Akropolün kuzey doğusundadır.Bina kuzey güney doğrultusunda yapılmış olup,Plan bakımından dikdörtgen şeklindedir.Duvarın doğu kanadının iç kısmında kayaya oyularak yapılan dört niş bulunmaktadır.Duvarın batı tarafında nişlere rastlanmaz.Binanın çevresinde ve içinde arşitrav parçası,sunak ve sütun bulunmaktadır.Yapı tarzına bakılarak tarihlendirme yaparsak Roma dönemine vermemiz gerekir. Ama bina Selçuklu ve Osmanlı dönemindede kullanılmıştır.

KAYALARA OYULMUŞ TEK ODALI EVLER

Doğal kayalar oyularak tek odalar halinde yapılmıştır.Ev olarak kullanılmış olmalılardır.Evlerde bulunan kapı nişleri ve sıvanalardan kapılarının ahşaptan olduğu anlaşılmaktadır.Odaların iç kısımlarındada nişler yeralmaktadır.Bu evler genellikle kayalık platonun uçurum ve sarp kısmında yeralır.